1e Termijn begrotingsraadsvergadering 20 oktober 2022

In juni van dit jaar hebben we een beleidsarme Perspectiefnota vastgesteld.
Beleidsarm omdat de coalitievorming bij het opstellen ervan nog in volle gang was.
Vandaag behandelen we de Programmabegroting 2023 – 2026. Het is de eerste begroting die we in deze nieuwe raadsperiode vaststellen. De integrale afweging van beleid, die normaliter bij de Perspectiefnota plaatsvindt bespreken we vandaag.
We bedanken het college en de ambtelijke organisatie voor de inspanningen die geleid hebben tot voorliggende begroting en voor de beantwoording van de vragen ter voorbereiding van deze begrotingsbehandeling.

Inleidend

Voor ons ligt een begroting die sluitend is tot en met 2025 en dat geeft moed. We komen immers van ver, vorig jaar stonden we nog onder verscherpt toezicht van de Provincie.
In de bestuursperiode 2018-2022 zijn voortvarende stappen gezet om de begroting structureel gezond te maken, de basis op orde te brengen en het weerstandsvermogen te versterken.
Het blijft zaak om onverminderd aandacht te hebben voor het financiële huishoudboekje van onze gemeente. Dat betekent dat er wellicht niet altijd even voortvarend invulling kan worden gegeven aan (nieuwe) ambities. Menselijke, duurzame en maatschappelijke meerwaarde zullen wat ons betreft altijd zwaar meewegen in de financiële afwegingen.

Het financiële huishoudboekje

Zorgen zijn er op de lange termijn. De komende jaren komt er flink wat extra geld vanuit Den Haag richting de gemeenten, mede omdat het kabinet zelf de portemonnee heeft getrokken. Het gemeentefonds, de uitkering vanuit het kabinet naar gemeente, stijgt immers mee als er landelijk meer geld wordt uitgegeven. We weten voorzitter dat vanaf 2026 de systematiek achter het gemeentefonds wijzigt. Veel is nog onduidelijk. Er wordt landelijk gesproken over een financieel ravijn en veel gemeenten waaronder de gemeente Brummen kunnen dan geen sluitende begroting meer opleveren. Het College heeft ervoor gekozen om in de begroting jaarschijf 2023 het tekort in 2026 in de meerjarenbegroting aan te tonen. Als signaal aan Provincie en Rijksoverheid. Onze fractie ondersteunt die keuze.

We investeren in de samenleving

De PvdA herkent de vertaling van het coalitieakkoord in deze begroting en is daar blij mee. Blij met het investeren in een sociaal woningbouwprogramma met een aanzienlijk percentage (60%) betaalbare huur – en koopwoningen. De wachttijden voor een sociale huurwoning zijn enorm en huurwoningen in het middensegment zijn er niet of nauwelijks. Koopwoningen zijn voor mensen met een modaal inkomen onbetaalbaar. Terwijl een goed en passend dak boven je hoofd toch ook bij ons in de gemeente een haalbare kaart zou moeten zijn.

We investeren in klimaat – en duurzaamheid; de samenleving staat voor grote opgaven. Ook in onze gemeente leveren we een substantiële bijdrage aan het verduurzamen van woningen, de energietransitie en klimaatadaptie.

We investeren in de toekomst van Eerbeek. Voorzitter, een complexe opgave waar belangen niet zelden tegenstrijdig zijn. De aanwezigheid van de industrie gelegen naast woonwijken is een gegeven. Eerbeek en “de Papier” leven sinds jaar en dag samen in een-en-hetzelfde dorp balancerend tussen de belangen van werken en wonen. Voor veel inwoners gaat dat al decennia hand in hand, anderen ervaren vooral de overlast. De industrie zal zich blijvend moeten inzetten voor de leefbaarheid van het dorp, bijvoorbeeld met oplossingen voor overlast en logistiek.

Ook voor de kern Brummen zijn er mooie plannen; er wordt o.a. ingezet op woningbouw en het versterken van het centrumgebied.  We investeren in de hervormingsagenda voor de Jeugd, jeugdzorg is een van de belangrijke thema’s waar de gemeente over gaat. Centraal moet staan “hoe zorgen we ervoor dat ieder kind de zorg en ondersteuning krijgt om veilig op te kunnen groeien?

Sociale gemeente

De gemeente Brummen is een sociale gemeente die zich kenmerkt door een sterke en verbonden samenleving. De PvdA vindt dat we er alles aan moeten doen om dat zo te houden. Dat betekent dat we de kansen voor mensen in kwetsbare situaties vergroten. Iedereen heeft recht op passende zorg en ondersteuning wanneer dat nodig is.

Sport en Cultuur brengen mensen bij elkaar. Door daarin te investeren, investeren we in de gezondheid van mensen. Sport en Cultuur bevordert het deelnemen aan de samenleving, bevordert de sociale verbinding tussen mensen. Het houdt de boel bij elkaar. Het is daarom zo belangrijk dat cultuur en sport voor iedereen toegankelijk blijft. Ook voor mensen met een laag inkomen en/of een  beperking. De PvdA benadrukt de noodzaak om te focussen op een aantal deelgebieden in het Sociaal Domein zoals het herijken van het minimabeleid en de noodzaak van een goede en effectieve schuldhulpverlening. Juist nu is die opgave extra groot. Met de hoge inflatie- en energiekosten komen ook mensen met een middeninkomen vaker in de problemen.

Het is daarom dat wij de motie “Noodfonds” indienen.

Met deze motie verzoeken wij het college om te onderzoeken of er op korte termijn een fonds kan worden ingericht om maatwerk te bieden voor inwoners met een middeninkomen die door de hoge inflatie en energielasten in acute problemen dreigen te komen en veelal buiten de huidige regelingen en voorzieningen vallen. En hiervoor in ieder geval de zogenaamde Tonk-gelden uit de algemene middelen in te zetten.

Onzekere tijden

We leven in een onzekere tijd, gaan van crisis naar crisis. Of misschien is het inmiddels  een grote crisis? Het een is immers niet meer los te zien van het ander? Het Coronavirus heeft zich genesteld in onze samenleving. Levensbedreigend is een besmetting meestal niet meer, toch kunnen de oplopende besmettingen leiden tot ontwrichtende situaties in onze samenleving; in de zorg, het onderwijs en openbaar vervoer bijvoorbeeld. En daar blijft het niet bij; de groeiende spanning van de oorlog in Oekraïne en de economische gevolgen ervan; de woningnood; de stikstofcrisis; de snelle klimaatverandering. De toenemende ongelijkheid in inkomen en kansen. De asielopvang-crisis; getraumatiseerde oorlogsvluchtelingen die geen kant op kunnen omdat we er in Nederland met z’n allen niet in slagen om opvangplekken vrij te maken.

De onverdraagzaamheid en ontevredenheid in onze samenleving loopt al een tijdje op.
Een mens zou er somber van kunnen worden en voorzitter, dat is precies wat er op dit moment aan de hand is. Er is veel tegelijk gaande en dat zorgt voor machteloosheid. Wat kan ik doen? Je hoort het steeds meer mensen verzuchten. Vroeger sprak ik over dit soort levensvragen met mijn oma.
Oma Margje werd geboren in 1898 en maakte de eerste Wereldoorlog en de jaren erna, als jonge vrouw, heel bewust mee. De Spaanse griep. Ik koester die gesprekken en herinner me haar zorg over armoede, verlies en oplopende spanningen in oorlogstijd. Maar ook mooie verhalen over solidariteit, betrokkenheid en vertrouwen. En ja, er was ook vertrouwen in de politiek. In politici met een missie, met visie en lef.

Samen doen  

Onze gemeente heeft niet alle de oplossingen in huis en is ook niet in staat om alle zorgen van inwoners weg te nemen. Wel hebben we als gemeente een grote verantwoordelijkheid en kunnen soms voor inwoners het verschil maken. Want de samenleving, dat zijn wij ook!

Het is mede aan ons, lokale politici, hoe we invulling geven aan deze verantwoordelijkheid. Weg van de waan van de dag, van sensatiezucht, van zoeken wat er misgaat en het grootmaken van incidenten. Laten we de toon zetten om een ander maatschappelijk klimaat te helpen creëren en daarmee een aantrekkelijker perspectief te bieden aan wie dat nog niet zo duidelijk ziet. Juist nu is het de kunst om goed waar te blijven nemen. De dialoog aan te gaan. Lef te tonen. Ook in een kleine plattelandsgemeente. Juist in onze kleine gemeente. In Brummen kan het!